देवकोटा,
तिम्रा अमानुषी श्रीजनाका किरणहरूले
अँझै जग्मगिएको छ साहित्य जगत
तिम्रा अटल प्रेरणाहरूले बाँचेको छ
नेपाली बाङ्मय अझ सहज,
तिमी अपरिमेय छौ
तिम्रा सृजना अमेय छन।
हाँसी रहेछौ तिमी अटल सूर्य बनेर
नेपाली साहित्यकाशमा ,
बाँची रहेछौ तिमी”मुना मदन”बनेर
हर सर्जकहरूका मानसपटलमा ।
ज्योति थियौ तिमी अलौकिक ज्ञानको
मोती बन्यौ तिमी साहित्यरूपी समुद्रको ,
त्यही ज्योति आज
साहित्यको “आभा” बन्यो
त्यही मोती सबको सृजनाको माला बन्यो ।
तिमी प्रतीक हौ कवितामय संसारको
पथ प्रदर्शक हौ तिमी सद्भभाव र सहृदयताको ,
गर्न सकौं ग्रहण सबले
तिम्रा प्रसादरूपी कविताका उपदेशहरू
पाउन सकौं सदा तिम्रा अजम्बरी
आत्माका जसहरू ।
तिम्रै सृजनामा अमर बने
निश्चल प्रेमीको जोडी “मुना मदन”
तिम्रै भावनामा समान भए
जातिभेद पनि ,
यसैले हामी गर्छौं श्रद्धा
“लक्ष्मी” तिमीलाई आजन्मभरि
तिम्रै चरणमा राख्छौं माथ हामी सधैंभरि ।
(अमेरिका )
****
लाग्छ सबै फिक्का फिक्का
उस्तै हो हिमाल, वन, जंगल, डाँडा, काँडा
उस्तै छन,
मान्छे पनि उनै हुन
घाम, जून उही छन
त र पनि किन लाग्छ
सबै फरक, फरक ?
माटो त्यही हो,
टेक्ने धर्ती उस्तै छ ,
हावाको स्पर्षले उसरी नै छुन्छ
त र पनि किन लाग्छ
सबै फिक्का,फिक्का ?
मन उही छ छातीभित्र
मुटुको आकार उही हो
हेर्ने आँखाहरू त्यही हुन,
त र पनि किन लाग्छ
सबै नौला,नौला ?
हो…. यो सत्य हो,
म देख्दिन आफन्तको छायाँ,
पाउँदिन ति मायारुपी शब्दहरू,
अनि साट्न सक्दिन भावनाका उद्गगारहरू,
किनकि फरक यत्ति हो
म आफ्नो आगनबाट ओझेल छु
म आफन्तको सामिप्यताबाट
बन्चित छु ,
आफ्नो माटोबाट बिरानो छु ,
बस ……………!
(अमेरिका )
*****
संगीत बिहीन मौन जुवारी
ब्यर्थ बिचारको उहापोहमा
मस्तिष्क खर्चेर हामी
सदा शीतयुद्धमा लडिरहेछौँ
ता पनि…..
सकारात्मक निश्कर्षको
प्राप्ती छैन हामीलाई ,
अन्यौलमा भौँतारी रहेछौं
अकथित भावनाहरु मनभरी गुम्साएर
एकार्काका बिचारहरुसँग
असहमतिको सहिछाप गर्दै
मौन जुवारी खेलिरहेछौँ ।
कोही राजनीतिको रखवाला भएर
युद्धको धावा बोलिरहेछौँ
कोही धर्मको बिभाजनमा एकार्कालाई
बिभाजित गरिरहेछौं
कोही लिंगभेदको निहुंमा आफूलाई
अग्रणी बनाइ रहेछौं ,
कोही जातिबादमा
अन्धो बनिरहेछौँ ।
हो यो मौन जुवारीमा
न मादलको मीठो ताल छ,
न त सारंगीको स्वीकृतिको
मन छुने मीठो धुन छ
न त बाँसुरीको लय छ
फगत !यो जुवारी संगीतबिहिन छ
असमर्थन र अस्वीकृतिका शब्दहरु
ब्यर्थमा भरिएको छ
यो कण्ठबिहिन जुवारीमा
पोख्त संगीतकारको कमी छ
मीठो स्वरदिने गलाको
आवश्यकता छ
अनि सहि शब्दकारको खाँचो छ
यो मौन जुवारीमा ।
****
देश सम्झेर
हो, म चटक्कै
आफ्नो माटो बिर्सिएर
सात समुन्द्रको माटो
टेक्न आइपुगे,
तर मेरो देशको माटो
मेरो निधारमा टिका बनेर
टाँसिएको छ
कहिल्यै नमेटिने गरी ।
मेरा खाली पाईतालाहरुमा
टाँसिएका मेरो सानो देशका
माटोका कणहरु अझै पनि
मेरा औंला औँलाहरुमा
टल्किरहेछन् सगरमाथाको
पर्याय बनेर ।
निधारमा मेहेनतको पसिना पग्लँदा
म सम्झने गर्छु,
त्यो खेतबारी र करेसाबारीका
कुलेसोहरु, अनि तृप्त बन्छु
र…,
आनन्दानुभूतीको श्वास फेर्छु
पराई भूमीको यो आँगनमा ।
जब आकाशमा
परेवाका हुलहरु
छताछुल्ल बनेर
उडेको देख्छु
तब लाग्छ मलाई
मेरो देशको बुद्धले
मलाई सम्झेर शान्तिको दूत
पठाइदिए अनि म
आकाशतिर फर्किएर
शान्तिको गीत एक पटक
गुन्गुनाउँछु
बुद्धमशरणम गच्छामी……!
*******
जिन्दगी कहिल्यै नमेटिने मीठो आश रैछ
निराशामै अल्झिदिने जिउँदो लाश रैछ ।
जस्तो चल्छ, चल्दै जान्छ भोग्नै पर्छ आखिर
पीडा, ब्यथा बिर्सिएमा जीवन आहा! खास रैछ ।
बाँच्यौ भनी मक्ख पर्छन, यहाँ मान्छेहरु
साँचो जीवन बचाउने संघर्ष नै सास रैछ ।
जिन्दगीमा हाँसो,खुशी सबै नै अमुल्य छन
खुशी, हाँसो अँगाल्नु मात्र जीवन ह्रास रैछ ।
(अमेरिका )
****
बिक्षिप्त नगरी ईलाम (गजल)
प्रकृतिकी रानीलाई दैवले छल्यो किन ?
सुन्दर त्यो आक्रिती,ध्वस्त भई जल्यो किन ?
हाहाकार नै मच्च्यो होला,धुँवाले नभ ढाक्दा
त्यती मनोरम शहर,दन्दनी बल्यो किन ?
प्रकृतिलाई हँसाई,आफु पनि हाँसेथ्यो
रुखो हावा त्यहि क्षण,सरर चल्यो किन ?
उच्च शीर फैलाई,पहाडको शान राखेथ्यो
त्यहि शीर कस्तोगरी,आज फेरि ढल्यो किन ?
हँसाइ सबैलाई स्वागत गर्दै बाँच्ने शहर
हाँस्ने अधरमा नै,कालो रंग दल्यो किन ?
(बिक्षिप्त नगरी ईलाम प्रति गजलरुपी शब्दहरु समर्पण फेरि एकपटक ).
****
नजरको बाणले हान्यो कि मलाई ? (गजल)
नजरको बाणले हान्यो कि मलाई ?
मनको मन्त्रले तान्यो कि मलाई ।
बुझ्न नै सकिन आज खै के भनुँ ?
प्रियसी भनेर जान्यो कि मलाई ।
सकिन बुझेर मन नि कहिल्यै
जीवन संगीनी मान्यो कि मलाई ।
शायद असल प्रेमी नै भएर
मनकी प्रेमिका ठान्यो कि मलाई ।
हज्जारौं सुन्दरी छाड्दै पो यसरी
एक्मात्र मायालु छान्यो कि मलाई ।
छुटाइ कहिल्यै टाढा नै नगर्न
कसिलो डोरिले बान्यो कि मलाई ।
(रचना १९ अगस्ट २०१० )
****
बदामी छन गाला मेरा
बदामी छन गाला मेरा नयन छन लट्ठ
मेरो रूप हेरि हेरि पर्छन सबै दंग
नागबेली केशराशी लहराउँदा झन
रूप मेरो देख्दा अझ मान्छ कस्को मन
पिपलपाते अधर् मेरो मुहार छ हिस्सी
चाल मेरो हेरेर नै सबै हिँड्छन् जिस्की
लचकदार हिँडाइ मेरो हाँसो छ मीठो
लजालुपन देख्दा मेरो फंस्छन् जवान ठिटो
****
तिम्रो आगमनले मनको प्यास बढ्यो हेर
तिम्रो तस्बिर मनभित्र शूल बनी गढ्यो हेर ।
अन्जान र खाली थियो मनको सँघार मेरो
आशाको सुन्दर महल कस्तो गरी ठड्यो हेर ।
निरशता र अधुरो रहर, मात्र बाँकी थियो
सारा आज खाक भै मेटिएर डढ्यो आज ।
धेरै नाम लेखिए मन भित्रका पानाहरूमा
तर केवल तिम्रै नाम यो अधरले पढ्यो हेर ।
(अमेरिका)
****
फुलेको जवानी !
(असोज मधुपर्क, २०६८)
अहा ! जिन्दगीमा सुनौला पला ती
सधैँ हुर्कंदा, स्वादिला शृङ्खला ती
छँदा कोपिला, फक्रँदाका कहानी
छुटे, शेष भो लौ, फुलेको जवानी !
अनेकौँ कडा ग्रीष्मका तप्त राप
सही, शुष्क हेमन्तको दृष्टिपात
शरद्को उज्यालो, बसन्ती बिहानी
मुछी घामछायाँ, फुलेको जवानी !
सयौँ प्राप्तिका साथ, सन्तुष्ट आँखा
अझै तिर्सनामा डुलेका चनाखा
सयौँ मोड-घुम्ती, सयौँ लाभ-हानी
निफन्दै, नियाल्दै, फुलेको जवानी !
सयौँ शोकका तप्त गङ्गा नुहाई
अझै उत्ति हषर्ाश्रुमा छङ्छङ्गाई
नपाएर पत्तो, उसै जिन्दगानी
छचल्केर आयो, फुलेको जवानी !
*****
उफ! कस्तो बिभत्स सपना देखेँ
सपना कहाली लाग्दो थियो
यस्तो थियो त्यो सपना
म सगरमाथाको शिरमा उभिएर
“आमा” “आमा”……..
चिच्याइ रहेकी थिएँ
अनायस हावाको झोँक्का आएर
मलाई चिसो स्पर्ष दियो,
अनि मलाई कानमा शब्दहरूको
बौछार गर्न थाल्यो
ए… “आमा” शब्दको साईनो
कस्लाई लगाइरेको छस ?
छैन तेरी आमाको अस्तित्व अब
ऊ हेर तेरी आमा खोक्रो शरीर लिएर
हावामा कावा खाँदै
माया र सद्भावनाको साईनो खोज्दै
उडिरहेकी छे,
नत्र….विश्वाश लाग्दैन भने
मैले आफ्नो शिर उठाएर माथि हेरें
एउटा रङहिन चङ्गा बत्तसिदै उडिरहेको थियो
म हेरी रहें,हेरि रहें ,
चङ्गा कावा खाँदै उडिरहेकोथियो
अनायस…. धागो चुंडियो
चङ्गा बत्तासिदै भुइँमा झर्न थाल्यो
म अधीर बनेर हेरिरहेको थिएँ
अनायस फेरि मैले टेकेको
सगरमाथाको हिउँ पनि पग्लिन थाल्यो
म पनि खुट्टाले अडान पाउन नसकी
भुइँमा बज्रिन पुगेँ ,
मेरो शरीर त्यही चङ्गाको छात्तिमा
अडिन पुगेछ,
मेरा शरीरमा अल्झिएका हिउँका ढिक्काहरू
अनायस पानी बनेर चङ्गाको छात्ती चिस्याउन
वाध्य बनेछ,
त्यो चिसोपनले जब म निन्द्राबाट
झल्याँस बिउँझे मेरो अगाडि
एउटा जवान केटो उभिएको रहेछ
जस्ले भनी रहेकोथियो आज मेरो
लापरवाहिको कारणले मैले मन पराएको
चङ्गा खुशीले उड्न नपाई भुइँमा खस्यो
जस्को खुशीको उडानको अधिकार मैले खोसें
जस्ले अल्पायुमा नै अवसानको बाटो
रोज्नु पर्यो,
जसरी मेरी धर्तिरुपी आमाले भोग्दैछिन
हो म त्यही अप्राधी खेलाडी बनेँ
जस्को डोरी मेरो हातमा थियो
आफ्नै लापरवाहिले आँफै छिनाएँ ।
ऊ मौन बन्यो
मेरो शरीरबाट पग्लिएर झरेको पानी त
त्यही चङ्गाको आसुँ बनेर झर्न थाल्यो
मैले चङ्गालाई समातेर हेर्न चाहेँ
त्यही आँशुरुपी पानीले गलेर
चङ्गाको स्वरूप भाताभुङ भयो
अनि बल्ल….. म झस्किन पुगेँ,
कतै मेरी आमा पनि यसरी नै
आकारहिन भ्एर मेटिने त हैन ?
अनि सोँचे मैले मेरी आमाको पटुकीलाई पनि
दर्हिलो सँग समाउनु पर्छ ,
कतै त्यही जवान केटोको हातबाट
धागो चुँडिएर चङ्गा झरे झैँ
मेरी आमाको पटुकी पनि चुँडिएर
आमा निर्बस्त्र नहुन र आमाको
अस्तित्व पनि त्यो निरश चङ्गा झै
सुन्यतामा बिलिन नहोस्…..,
अस्तु
(अमेरिका )
*****
सम्झिरैछु भाइटिका, म आउन सकिन दाजु
निधारमा भाइटिका लाउन सकिन दाजु ।
बाध्यता नै यस्तै भयो,परदेशमा रुँदैछु
सयपत्रीको मालामा , मुस्काउन सकिन दाजु ।
रमाइलो त्यो पल अनी खुशीको मिलन पनि
चाहेर पनि यो मनले, पाउन सकिन दाजु ।
तिहारको रमझम, देउसे, भैली मनमै छ
अन्धकारमा म, जून बनी छाऊन सकिन दाजु ।
(परदेश बाट )
****
हौ तिमी प्रेरणाकी खानी
हौ तिमी प्रेरणाकी खानी
अनी कोमलताकी रानी।
हौ, जननी पनि तिमी नै
फेरि सुलभ तिम्रो बानी ।
प्रक्रितिमै छौ सुन्दरम
अनी हौ फूल की जवानी ।
पाएर तिमीलाई सधैं
मुस्काउँछ हर बिहानी ।
सीता र द्रौपती पनि
बोल्छन् प्रेमकै काहानी ।
यदि नभए धर्तिमा तिमी
हुन्थे नी कत्ति मनमानी ।
झरना पनि हौ तिमी नै
गंगा सरि निर्मल पानी ।
(नारी दिवश । ९ /९ अक्षरको गजल यसै उपलक्षमा कोर्न अभिप्रेरित भएँ )
*****
उत्कट अभिलाषाको कमारो भएर होइन
जिउने आधार खोज्न
म ,
आफ्नो भुगोलरेखाको सीमाबाट
बाहिरिएकिछु मलाई लालिगुराँश,चाँप् ,चमेलिको मोह
किन थिएन र रु
अनी —सेता अग्ला हिमालहरुको
द्रीश्यले किन मोहित थिइन र रु
तर —फूलको सौन्द्रय र सुगन्धले
गाँस पुग्ने भए ,
हिमशिखरको काखमा बास टर्ने भए
शायद —मैले जिउनुको अर्थमा
लक्ष्मण रेखा पार गर्ने थिइन ।
म मान्छे ,
आफु बाँचेर अरुलाई पनि बचाउनु छ
बचाउनुको आशयमा बांच्ने आधार खोज्नु छ ।
त्यसैले —बलियो आधारको खोजिमा
म आफ्नो भुमीबाट अलग्गिएकिछु ।
मलाई दलान र बलेशिको आनन्द
किन थिएन र रु
अनी करेशाबारी र खेत्बारिको
झझल्को आँखामा किन छैन र रु
त र —दलान र बलेशी नै
आजभोलि पराइ ठान्नु परेपछी
करेशाबारी र खेतबारी नै बन्धकमा परेपछी
शायद —म,
अर्को श्रीजनाको अर्थमा
पराइ बनेकिछु
मेरो बन्धकी हाँसो उकास्न ।
