आहà¥à¤¤à¤¿à¤•ा अगाडि इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤•ो बयान
शनिबार, २६ फागà¥à¤¨ २०à¥à¥ª, ०ॠ: २१ | नागरिक
विमल आचारà¥à¤¯
बजारमा अनेक कà¥à¤°à¤¾ छनॠ। पढà¥à¤¨à¤²à¤¾à¤ˆ, हेरà¥à¤¨à¤²à¤¾à¤ˆ, सà¥à¤¨à¥à¤¨à¤²à¤¾à¤ˆ, चाखà¥à¤¨à¤²à¤¾à¤ˆ छेलोखेलो छनॠ। दà¥à¤ƒà¤–ी वा खà¥à¤¸à¥€, तपाईंलाई जेजे हà¥à¤¨à¥ छ, छà¥à¤¯à¤¾à¤²à¤¬à¥à¤¯à¤¾à¤² छनॠ। यही पतà¥à¤°à¤¿à¤•ामा पनि राजनीति अरà¥à¤¥à¤¾à¤¤à¥ नेतागिरी, अरà¥à¤¥ अरà¥à¤¥à¤¾à¤¤à¥ दादागिरीदेखि जीवनशैली र जूनकीरीजसà¥à¤¤à¤¾ परिकारका पाना पà¥à¤°à¤¶à¤¸à¥à¤¤à¥ˆ छनॠ। जो यो पानो अकà¥à¤·à¤° पढà¥à¤¨ आइपà¥à¤—à¥à¤¨à¥à¤à¤¯à¥‹, अलिकति रà¥à¤šà¤¿ à¤à¤à¤°à¥ˆ आउनà¥à¤à¤¯à¥‹à¥¤
रà¥à¤šà¤¿ à¤à¤à¤•ालाई à¤à¤°à¥à¤–रै दिवंगत लेखक इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¬à¤¹à¤¾à¤¦à¥à¤° राईको जीवन र लेखनबारे थोरबहà¥à¤¤ कà¥à¤°à¤¾ थाहै छ । तà¥à¤¯à¤¸à¥ˆà¤²à¥‡ जनà¥à¤® र जनà¥à¤®à¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤¨, विवाह र सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨, शिकà¥à¤·à¤¾ र पà¥à¤°à¥‡à¤°à¤£à¤¾, पà¥à¤°à¤¸à¥à¤•ार र समà¥à¤®à¤¾à¤¨, संलगà¥à¤¨à¤¤à¤¾ र आबदà¥à¤§à¤¤à¤¾, नोकरी र चाकरी, कृति र कीरà¥à¤¤à¤¿, सृषà¥à¤Ÿà¤¿ र दृषà¥à¤Ÿà¤¿à¤œà¤¸à¥à¤¤à¤¾ फजà¥à¤² कà¥à¤°à¤¾ लेखेर यहाठबायोडाटा तयार पारà¥à¤¨à¥à¤•ो तà¥à¤• छैन । यसà¥à¤¤à¤¾ कà¥à¤°à¤¾ पढà¥à¤¨ मन à¤à¤ आजको जमानामा गà¥à¤—ल छà¤à¤¦à¥ˆ छ । (गà¥à¤—लमा छन त छ तर धेरैजसो असतà¥à¤¯, अरà¥à¤§à¤¸à¤¤à¥à¤¯, à¤à¥à¤°à¤®à¤ªà¥‚रà¥à¤£ पनि छ है !)
इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¬à¤¾à¤°à¥‡ के लेखà¥à¤¨à¥‡ ? जे लेखे पनि इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤•ा अगाडि सà¥à¤µà¤°à¥à¤—को बयान गरेजसà¥à¤¤à¥‹ हà¥à¤¨à¥à¤› मैले । तर, यति बेला सà¥à¤µà¤°à¥à¤— (सà¥à¤µà¤°à¥à¤—–नरà¥à¤•मा विशà¥à¤µà¤¾à¤¸ छैन) को अगाडि पà¥à¤—ेका इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤•ो जानी नजानी, सकी नसकी, ठसठसी कनà¥à¤¦à¥ˆ à¤à¤ पनि बयान नगरी à¤à¤à¤•ै छैन, मलाई । अà¤, इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤•ो पहिचान र सामथà¥à¤°à¥à¤¯à¤¬à¤¾à¤°à¥‡ पोहोर मैले à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ लेखजसà¥à¤¤à¥‹ केही छापिसकेको छॠ। तà¥à¤¯à¤¹à¥€ कà¥à¤°à¤¾ दोहोरà¥â€à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥, à¤à¤¨à¥Œà¤ न चोरà¥à¤¨à¥à¤•ो पनि के तà¥à¤• र ! तà¥à¤¯à¤¸à¥‹ à¤à¤ के लेखौठत !
राईको २०१६ मा छापिà¤à¤•ो पहिलो कथा ‘रातà¤à¤°à¤¿ हà¥à¤°à¥€ चलà¥à¤¯à¥‹â€™à¤•ो तातà¥à¤¤à¤¾à¤¤à¥‹ अनà¥à¤µà¤¾à¤¦ ‘लङ नाइट अफ सà¥à¤Ÿà¥‹à¤®â€™à¤•ो बà¥à¤²à¤°à¥à¤¬à¤®à¤¾ खगेनà¥à¤¦à¥à¤° संगà¥à¤°à¥Œà¤²à¤¾à¤•ो लाइन छ, अगाडि । सामाजिक सञà¥à¤œà¤¾à¤²à¤à¤°à¤¿ गनà¥à¤¯à¤®à¤¾à¤¨à¥à¤¯à¤¦à¥‡à¤–ि नगनà¥à¤¯ अनà¥à¤¯à¤¹à¤°à¥‚ले लेखिरहेकै देखेà¤â€” आज रमिता छैन, मृतà¥à¤¯à¥ पनि रमितै हो, तेसà¥à¤°à¥‹ आयामको मूल खाà¤à¤®à¥‹ रहेन, वैरागी काइà¤à¤²à¤¾à¤²à¥‡ म मातà¥à¤° बाà¤à¤•ी रहे à¤à¤¨à¥‡, मृतà¥à¤¯à¥ à¤à¤• लीला, राईकै किताब पढà¥à¤¦à¥ˆ थिà¤à¤, हिजै राईबारे कà¥à¤°à¤¾ गरेको थिà¤à¤, à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ यà¥à¤—को अनà¥à¤¤à¥à¤¯, ‘महानॠलेखक’ विशेषण कसैलाई सà¥à¤¹à¤¾à¤‰à¤à¤› à¤à¤¨à¥‡ राईलाई नै आदिइतà¥à¤¯à¤¾à¤¦à¤¿ । (शà¥à¤°à¤¦à¥à¤§à¤¾à¤žà¥à¤œà¤²à¤¿ दिने à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ काइदा चैठआतंकजसà¥à¤¤à¥ˆ बनà¥à¤¯à¤¾ छ, सामाजिक सञà¥à¤œà¤¾à¤²à¤®à¤¾à¥¤
मरà¥à¤¨à¥‡à¤¸à¤à¤—ै टाà¤à¤¸à¤¿à¤à¤•ा फोटो पà¥à¤°à¤¦à¤°à¥à¤¶à¤¨à¥€ आतंकको मà¥à¤¨à¥à¤¤à¤¿à¤° रिपको अरà¥à¤•ाे आतंक । अà¤, à¤à¤• जना आतंकितले त ‘दà¥à¤µà¥ˆà¤²à¤¾à¤ˆ हारà¥à¤¦à¤¿à¤• शà¥à¤°à¤¦à¥à¤§à¤¾à¤žà¥à¤œà¤²à¤¿â€™ à¤à¤¨à¥‡à¤° पो कमेनà¥à¤Ÿ गरेछ ।)त (अ)सामाजिक सञà¥à¤œà¤¾à¤²à¤•ो जञà¥à¤œà¤¾à¤²à¤®à¤¾ बाà¤à¤§à¤¿à¤à¤•ो म मनà¥à¤µà¤¾à¤•ा आà¤à¤–ा à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ सà¥à¤Ÿà¥‡à¤Ÿà¥à¤¸à¤®à¤¾ गà¤à¤° अलि बेर अडिठ। सशकà¥à¤¤ कवि तथा उपनà¥à¤¯à¤¾à¤¸à¤•ार à¤à¤µà¤‚ वाचाल समाजअधà¥à¤¯à¥‡à¤¤à¤¾ आहà¥à¤¤à¤¿à¤²à¥‡ आफà¥à¤¨à¥‹ फेसबà¥à¤•मा लेखेका छनà¥, ‘खस नेपाली à¤à¤¾à¤·à¥€ गजà¥à¤œà¤¬à¤•ा à¤à¤¾à¤°à¤¤à¥€à¤¯ साहितà¥à¤¯à¤•ार इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¬à¤¹à¤¾à¤¦à¥à¤° राई आज अनà¥à¤¤à¥à¤¯ à¤à¤à¤›à¤¨à¥à¥¤
शोक सनà¥à¤¤à¤ªà¥à¤¤ सबैपà¥à¤°à¤¤à¤¿ समवेदना र उनीपà¥à¤°à¤¤à¤¿ शà¥à¤°à¤¦à¥à¤§à¤¾à¤žà¥à¤œà¤²à¤¿ । राई नेपालका साहितà¥à¤¯à¤•ार, बौदà¥à¤§à¤¿à¤• र शासकहरूमाठपनि चरà¥à¤šà¤¿à¤¤ थिठतर शोषित–शासित शà¥à¤°à¤®à¤œà¥€à¤µà¥€à¤•ो मà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤•ा सनà¥à¤¦à¤°à¥à¤à¤®à¤¾ उनी कहिले पनि विषय, विचार र पातà¥à¤°à¤•ा रà¥à¤ªà¤®à¤¾ अगाडि आà¤à¤¨à¤¨à¥ । गजà¥à¤œà¤¬ पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤à¤¾ तर गलत विशà¥à¤µà¤¦à¥ƒà¤·à¥à¤Ÿà¤¿à¤•ोणवाला लामो लसà¥à¤•रका à¤à¤• यातà¥à¤°à¥€â€“ इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¬à¤¹à¤¾à¤¦à¥à¤° राई । उनीबाट शिलà¥à¤ª र पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— सिकौठतर विचार हैन।’
आहà¥à¤¤à¤¿ हामà¥à¤°à¥‹ राजनीति र संसà¥à¤•ृति, समाज र साहितà¥à¤¯, इतिहास र सिनेमा लगायत अनेकनॠविषयबारे बरोबर लेखिरहने, बोलिरहने पà¥à¤°à¤–र सरà¥à¤µà¤œà¥à¤ž हà¥à¤¨à¥ । उनलाई म रà¥à¤šà¤¿à¤ªà¥‚रà¥à¤µà¤• पढà¥à¤›à¥, सà¥à¤¨à¥à¤›à¥, कà¥à¤°à¤¿à¤Ÿà¤¿à¤•लà¥à¤²à¥€ मन पराउà¤à¤›à¥ । तर, यो सà¥à¤Ÿà¥‡à¤Ÿà¤¸ पढेपछि ममा केही पà¥à¤°à¤¶à¥à¤¨ उठे । इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¬à¤¹à¤¾à¤¦à¥à¤° राईलाई अलि धà¥à¤¯à¤¾à¤¨à¤ªà¥‚रà¥à¤µà¤• पढिà¤à¤•ो à¤à¤à¤°, अलि पà¥à¤°à¥‡à¤® गरिà¤à¤•ो à¤à¤à¤° à¤à¤¾à¤µà¥à¤• à¤à¤‡à¤¯à¥‹ या के à¤à¤‡à¤¯à¥‹, आहà¥à¤¤à¤¿à¤¸à¤à¤— अलिकति असनà¥à¤¤à¥à¤·à¥à¤Ÿ à¤à¤‡à¤¯à¥‹à¥¤
राईको उपनà¥à¤¯à¤¾à¤¸ ‘आज रमिता छ’लाई अंगà¥à¤°à¥‡à¤œà¥€à¤®à¤¾ अनà¥à¤µà¤¾à¤¦ गरà¥à¤¨à¥‡ मञà¥à¤œà¥à¤¶à¥à¤°à¥€ थापाले à¤à¤¨à¥‡à¤•ी छनà¥, ‘अबको यà¥à¤—मा त अनà¥à¤¤à¤°à¥à¤°à¤¾à¤·à¥à¤Ÿà¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¤à¤¾à¤µà¤¾à¤¦à¥€ पो हà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥à¤› । हामी विशà¥à¤µ नागरिकका रà¥à¤ªà¤®à¤¾ सबै सबैसà¤à¤— गाà¤à¤¸à¤¿à¤à¤•ा छौठ। राषà¥à¤Ÿà¥à¤°à¤µà¤¾à¤¦à¤•ो काम मानà¥à¤›à¥‡à¤²à¤¾à¤ˆ नियनà¥à¤¤à¥à¤°à¤£ गरà¥à¤¨à¥à¤¬à¤¾à¤¹à¥‡à¤• केही देखेको छैन मैले ।’ अरà¥à¤•ाे लेखमा à¤à¤¨à¥‡à¤•ी छनà¥, ‘टोरनà¥à¤Ÿà¥‹à¤•ो उपनगरसà¥à¤¥à¤¿à¤¤ à¤à¤• उराठलागà¥à¤¦à¥‹ सरकारी कारà¥à¤¯à¤¾à¤²à¤¯à¤¸à¤®à¥à¤® गà¤à¤° नागरिकताको जाà¤à¤š दिà¤à¤ । नागरिकताको शपथ लिनका लागि मलाई बोलाउने बेलामा अबदेखि नेपाली नहà¥à¤¨ म à¤à¤¾à¤µà¤¨à¤¾à¤¤à¥à¤®à¤• रà¥à¤ªà¤²à¥‡ तयार थिइनठ। अनौपचारिक रà¥à¤ªà¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤¾à¤¯à¤ƒ निसà¥à¤•िरहनà¥à¤›â€“हामी नेपाली ।’ (थापाको उपनà¥à¤¯à¤¾à¤¸â€“चरà¥à¤šà¤¾à¤®à¤¾ आहà¥à¤¤à¤¿à¤²à¥‡ थापालाई कà¥à¤¯à¤¾à¤¨à¥‡à¤¡à¤¿à¤¯à¤¨ à¤à¤¨à¥‡à¤•ो सà¥à¤¨à¤¿à¤à¤¨)
आहà¥à¤¤à¤¿à¤²à¥‡ à¤à¤¨à¥‡à¤à¥ˆà¤ इनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¬à¤¹à¤¾à¤¦à¥à¤° राई à¤à¤¾à¤°à¤¤à¥€à¤¯ नै हà¥à¤¨à¥ । यसमा शंका छैन । तर, ‘साà¤à¤šà¥à¤šà¥ˆà¤•ो कमà¥à¤¯à¥à¤¨à¤¿à¤¸à¥à¤Ÿ पारà¥à¤Ÿà¥€ सà¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨à¤¾ गरà¥à¤¨ लागेका’ सचà¥à¤šà¤¾ कमà¥à¤¯à¥à¤¨à¤¿à¤¸à¥à¤Ÿà¤²à¥‡ मानà¥à¤›à¥‡à¤•ो अनà¥à¤¤à¤°à¥à¤°à¤¾à¤·à¥à¤Ÿà¥à¤°à¤¿à¤¯ जात हà¥à¤¨à¥à¤› à¤à¤¨à¥à¤› कि के à¤à¤¨à¥à¤› ? धेरै पछिको कृतà¥à¤°à¤¿à¤® राजनैतिक विà¤à¤¾à¤œà¤¨à¤¬à¤¾à¤Ÿ मातà¥à¤° हेरà¥à¤¨à¥‡ कि राजनैतिकइतर दृषà¥à¤Ÿà¤¿à¤¬à¤¾à¤Ÿ पनि बà¥à¤à¥à¤¨à¥‡ ? हो, उनको नागरिकता à¤à¤¾à¤°à¤¤à¥€à¤¯ हो।
तर, कोही नागरिकतामा मातà¥à¤° बाà¤à¤šà¥‡à¤•ो हà¥à¤¨à¥à¤› कि आफà¥à¤¨à¥‹ à¤à¤¾à¤·à¤¾ र संसà¥à¤•ृति, जातीयता र जरा अरà¥à¤¥à¤¾à¤¤à¥ पहिचानमा ? (उनका बाजे यताबाट चिया–मजदà¥à¤° बनà¥à¤¨ गà¤à¤•ाले मातà¥à¤° मैले पà¥à¤°à¤¶à¥à¤¨ गरिरहेको छैन) पहिचानका पà¥à¤°à¤µà¤•à¥à¤¤à¤¾à¤²à¥‡ पहिचान नमानेर औपचारिक खोसà¥à¤Ÿà¥‹à¤²à¤¾à¤ˆ मातà¥à¤° मानà¥à¤¨à¥ पà¥à¤°à¤—तिशीलता हो कि पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤—मन ? जीवनà¤à¤° उसले गरेको धरà¥à¤® (करà¥à¤®) औपचारिक कागज र ताइठन तà¥à¤‡à¤à¤•ो सीमा मातà¥à¤° हो ? बà¥à¤¦à¥à¤§ नेपाली हà¥à¤¨à¥ à¤à¤¨à¥‡à¤° कोकोहोलो गरà¥à¤¨à¥ र राई à¤à¤¾à¤°à¤¤à¥€à¤¯ मातà¥à¤° हà¥à¤¨à¥ à¤à¤¨à¥‡à¤° बà¥à¤à¥à¤¨à¥à¤•ो रौà¤à¤šà¤¿à¤°à¤¾ के हो ? यहाà¤à¤²à¥‡ पारिजातबारे लेखे–बोलको पढे–सà¥à¤¨à¥‡à¤•ो छà¥à¥¤
पारिजातलाई हेरà¥à¤¨à¥‡ यहाà¤à¤•ो उदार राषà¥à¤Ÿà¥à¤° राईका सनà¥à¤¦à¤°à¥à¤à¤®à¤¾ कसरी संकà¥à¤šà¤¿à¤¤ राजà¥à¤¯à¤®à¥ˆ खà¥à¤®à¥à¤šà¤¿à¤¯à¥‹ ? राषà¥à¤Ÿà¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¤à¤¾ अरà¥à¤¥à¤¾à¤¤à¥ पहिचानका कà¥à¤°à¤¾ गरà¥à¤¨à¥‡ यहाठकेपी ओलीको राषà¥à¤Ÿà¥à¤°à¤µà¤¾à¤¦à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ साà¤à¤˜à¥à¤°à¥‹ राजà¥à¤¯à¤µà¤¾à¤¦à¤®à¤¾ कसरी à¤à¤°à¥à¤¨à¥à¤à¤¯à¥‹ ? के दारà¥à¤¶à¤¨à¤¿à¤•, विचारक, साहितà¥à¤¯à¤•ार, कलाकारको देश हà¥à¤¨à¥à¤› ? बà¥à¤¦à¥à¤§ र गानà¥à¤§à¥€, माकà¥à¤°à¥à¤¸ र लेनिन, गोरà¥à¤•ी र चेखब के नागरिकता मातà¥à¤° हà¥à¤¨à¥ ?
हामी सीमानà¥à¤¤à¥€à¤•ृत, अलà¥à¤ªà¤¸à¤‚खà¥à¤¯à¤•को अधिकार र संघरà¥à¤·à¤•ो कà¥à¤°à¤¾ गरà¥à¤›à¤¾à¥ˆà¤ । जसरी नेपालमा खस à¤à¤¾à¤·à¤¾à¤¬à¤¾à¤¹à¥‡à¤• अनà¥à¤¯ à¤à¤¾à¤·à¤¾à¤²à¥‡ राषà¥à¤Ÿà¥à¤°à¤à¤¾à¤·à¤¾à¤•ो मानà¥à¤¯à¤¤à¤¾ पाउन २०६३ सालसमà¥à¤® संघरà¥à¤· गरà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥â€à¤¯à¥‹ । संघरà¥à¤· अà¤à¥ˆ जारी छ । अà¤à¥ˆ पनि कोही आफà¥à¤¨à¥‹ मातृà¤à¤¾à¤·à¤¾ (अथवा बोलà¥à¤¨ मन लागेको à¤à¤¾à¤·à¤¾à¤®à¤¾) मा शपथ लिनà¥à¤› र संसदà¥à¤®à¤¾ बोलà¥à¤› à¤à¤¨à¥‡ यहाठखिसी उडाइनà¥à¤›à¥¤
यहाठअलà¥à¤ªà¤¸à¤‚खà¥à¤¯à¤• à¤à¤¾à¤·à¥€à¤²à¥‡ गरेको संघरà¥à¤· र उता उसà¥à¤¤à¥ˆ अलà¥à¤ªà¤¸à¤‚खà¥à¤¯à¤• à¤à¤¾à¤·à¥€à¤²à¥‡ गरेको संघरà¥à¤· हेरà¥à¤¨à¥‡ यहाà¤à¤•ा दà¥à¤ˆ आà¤à¤–ामधà¥à¤¯à¥‡ à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ सीके लाल र अरà¥à¤•ाे केपी ओली कसरी ? नेपालमा अलà¥à¤ªà¤¸à¤‚खà¥à¤¯à¤• à¤à¤¾à¤·à¥€à¤²à¥‡ गरेको संघरà¥à¤·à¤²à¤¾à¤ˆ मेरो साथ र समरà¥à¤¥à¤¨ छ à¤à¤¨à¥‡ उता à¤à¤¾à¤°à¤¤à¤®à¤¾ पनि अलà¥à¤ªà¤¸à¤‚खà¥à¤¯à¤• à¤à¤¾à¤·à¥€ लगायतले गरेको संघरà¥à¤· कसरी ‘शà¥à¤°à¤®à¤œà¥€à¤µà¥€à¤•ो मà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤•ो सनà¥à¤¦à¤°à¥à¤â€™ होइन ? à¤à¤¾à¤°à¤¤à¤®à¤¾ खस नेपाली à¤à¤¾à¤·à¤¾à¤²à¤¾à¤ˆ मानà¥à¤¯à¤¤à¤¾ दिलाउन राईले जति संघरà¥à¤· गरà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥â€à¤¯à¥‹ र तà¥à¤¯à¤¸à¤¬à¤¾à¤ªà¤¤ आफà¥à¤¨à¥‹ à¤à¥Œà¤¤à¤¿à¤•ीको विनाश सहनà¥à¤ªà¤°à¥â€à¤¯à¥‹ तà¥à¤¯à¤¸à¤²à¤¾à¤ˆ कà¥à¤°à¤¾à¤¨à¥à¤¤à¤¿à¤•ारीको आà¤à¤–ाले कसरी à¤à¥à¤°à¤¾à¤¨à¥à¤¤à¤¿ र लीलामातà¥à¤° देखà¥à¤¯à¥‹ ?
शोषित–शासित शà¥à¤°à¤®à¤œà¥€à¤µà¥€à¤•ो मà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤•ा सनà¥à¤¦à¤°à¥à¤à¤®à¤¾ उनी कहिले पनि विषय, विचार र पातà¥à¤°à¤•ा रà¥à¤ªà¤®à¤¾ अगाडि आà¤à¤¨à¤¨à¥ ।’ कहिलà¥à¤¯à¥ˆ पनि ? यो वाकà¥à¤¯ पढेपछि मलाई लागà¥à¤¯à¥‹, तपाईंले कि त राईको साहितà¥à¤¯ (विशेषतः कथा) पढà¥à¤¨à¥ नै à¤à¤à¤•ो छैन कि त कà¥à¤°à¤¿à¤Ÿà¤¿à¤•लà¥à¤²à¥€ हेरà¥à¤¨à¥‡ नाममा यहाठनेगेटिà¤à¥à¤²à¥€ हेरिरहनà¥à¤à¤à¤•ो छ।
उतà¥à¤¤à¤° आधà¥à¤¨à¤¿à¤•तावाद होसॠया माकà¥à¤°à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦, म सकेसमà¥à¤® सबैलाई कà¥à¤°à¤¿à¤Ÿà¤¿à¤•लà¥à¤²à¥€ हेरà¥à¤¨ नै मन पराउà¤à¤›à¥ । तर, कà¥à¤°à¤¿à¤Ÿà¤¿à¤•लà¥à¤²à¥€ हेरà¥à¤¨à¥ र नेगेटिà¤à¥à¤²à¥€ हेरà¥à¤¨à¥à¤®à¤¾ धेरै फरक छ । म मानवमा पूरापूर दानव वा पूरापूर देवताको असà¥à¤¤à¤¿à¤¤à¥à¤µ देखà¥à¤¦à¤¿à¤¨à¤ । कसैलाई समगà¥à¤°à¤¤à¤¾à¤®à¤¾ नबà¥à¤à¥€ à¤à¤•–दà¥à¤ˆ रचनाका आधारमा सà¥à¤ªà¤° वा à¤à¥à¤° à¤à¤¨à¥à¤¨à¥ वसà¥à¤¤à¥à¤µà¤¾à¤¦à¥€ मूलà¥à¤¯à¤¾à¤‚कन होइन, अधिमूलà¥à¤¯à¤¨ वा अवमूलà¥à¤¯à¤¨ मातà¥à¤° हो । मेरो नजरमा ‘वीरेनà¥à¤¦à¥à¤° जिनà¥à¤¦à¤¾à¤µà¤¾à¤¦â€™ लेखà¥à¤¯à¥‹ à¤à¤¨à¥à¤¦à¥ˆà¤®à¤¾ à¤à¥‚पी राजावादी कवि होइन र ‘म चीन हà¥à¤â€™ लेखà¥à¤¯à¥‹ à¤à¤¨à¥à¤¦à¥ˆà¤®à¤¾ à¤à¥€à¤®à¤¨à¤¿à¤§à¤¿ तिवारी पà¥à¤°à¤—तिशील–विदà¥à¤°à¥‹à¤¹à¥€ होइन । कसैको पासपोरà¥à¤Ÿ साइजको फोटो मातà¥à¤°à¥ˆ हेरेका à¤à¤°à¤®à¤¾ छातीको नाप कहिलेसमà¥à¤® बताइरहने ?
राई सà¥à¤°à¥à¤®à¤¾ माकà¥à¤°à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦à¤•ो नजिक à¤à¤ पनि पछि मातà¥à¤° विरोधी à¤à¤à¤•ा हà¥à¤¨à¥ । (बाबà¥à¤°à¤¾à¤® à¤à¤Ÿà¥à¤Ÿà¤°à¤¾à¤ˆ अहिले माकà¥à¤°à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦à¥€ होइननà¥, के अब उनले माकà¥à¤°à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦ छोडà¥à¤¨à¥à¤…घिका लेखनको कà¥à¤¨à¥ˆ महतà¥à¤µ छैन ? ती सबै बाबà¥à¤°à¤¾à¤®à¤¸à¤à¤—ै गैरमाकà¥à¤°à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦à¥€ à¤à¤‡à¤—ठ?) राईले मारà¥à¤•à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦à¤²à¤¾à¤ˆ साहितà¥à¤¯ अपहरणको बात नै लगाà¤à¤•ा छनॠ। यस आधारमा यहाà¤à¤²à¥‡ राईलाई गलत विशà¥à¤µà¤¦à¥ƒà¤·à¥à¤Ÿà¤¿à¤•ोणवाला à¤à¤¨à¥à¤¨à¥ सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µà¤¿à¤• छ । साहितà¥à¤¯à¤•ो अपहरण मारà¥à¤•à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦à¤µà¤¾à¤¦à¤¿à¤• पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤¬à¤¦à¥à¤§à¤¤à¤¾ (सनॠ१९९४) मा उनले बढी नै विषवमन गरेका छनà¥, यस आधारमा म उनको आलोचना गरà¥à¤›à¥à¥¤
तर, उनका रातà¤à¤°à¤¿ हà¥à¤°à¥€ चलà¥à¤¯à¥‹, जयमाया आफू मातà¥à¤° लिखापानी आइपà¥à¤—ी, खिर, चपरासी, मेरी दिदी, घाà¤à¤¸à¥€à¤¸à¤à¤— जनà¥à¤¤à¥€à¤œà¤¸à¥à¤¤à¤¾ धेरै कथा पढेको à¤à¤ ‘शोषित–शासित शà¥à¤°à¤®à¤œà¥€à¤µà¥€à¤•ो मà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤•ा सनà¥à¤¦à¤°à¥à¤à¤®à¤¾ उनी कहिले पनि विषय, विचार र पातà¥à¤°à¤•ा रà¥à¤ªà¤®à¤¾ अगाडि आà¤à¤¨à¤¨à¥â€™ à¤à¤¨à¥à¤¨à¥à¤¹à¥à¤¨à¥à¤¥à¥‡à¤¨ कि यहाà¤à¤²à¥‡ ? अथवा राईले हृदयचनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¸à¤¿à¤‚हको सà¥à¤µà¤¾à¤¸à¥à¤¨à¥€à¤®à¤¾à¤¨à¥à¤›à¥‡à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤—तिशीलता, डीपी अधिकारीको आशमायामा मारà¥à¤•à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦, विपà¥à¤°à¤•ो तीन घà¥à¤®à¥à¤¤à¥€à¤®à¤¾ असà¥à¤¤à¤¿à¤µà¤¾à¤¦à¥€ वरण, पारिजात, डा. लकà¥à¤–ीदेवी सà¥à¤¨à¥à¤¦à¤¾à¤¸à¤œà¤¸à¥à¤¤à¤¾ बृहतॠसमालोचनातà¥à¤®à¤• लेख समà¥à¤à¤¿à¤¨à¥à¤à¤à¤•ो à¤à¤ ‘कहिले पनि’ à¤à¤¨à¥à¤¨à¥à¤¹à¥à¤¨à¥à¤¥à¥‡à¤¨ कि ?
पà¥à¤°à¤¾à¤§à¥à¤¯à¤¾à¤ªà¤•, लेखक, समालोचक, समà¥à¤ªà¤¾à¤¦à¤• à¤à¤µà¤‚ सकà¥à¤°à¤¿à¤¯ पबà¥à¤²à¤¿à¤• इनà¥à¤Ÿà¥‡à¤²à¥‡à¤•à¥à¤šà¥à¤…ल सà¥à¤¨à¥à¤¦à¤¾à¤¸à¤²à¤¾à¤ˆ सविसà¥à¤¤à¤¾à¤° चिनाउने राई कसरी शोषित–शासितबारे निषà¥à¤ªà¥ƒà¤¹ ? यहाà¤à¤²à¥‡ ‘कहिले पनि’ à¤à¤¨à¥à¤¨à¥à¤à¤à¤•ो छ म त à¤à¤¨à¥à¤›à¥ राईले सà¥à¤°à¥à¤®à¤¾ ‘जहिलà¥à¤¯à¥ˆ पनि’ निरà¥à¤§à¤¾ र निरकà¥à¤·à¤°, चिया बगानका शà¥à¤°à¤®à¤¿à¤• र विशà¥à¤µà¤¯à¥à¤¦à¥à¤§à¤²à¥‡ पीडित, घरबारविहीन निमà¥à¤–ाहरूलाई पातà¥à¤° र विषय बनाà¤à¤•ा छनॠ। मà¥à¤–ले माकà¥à¤°à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦à¤•ो गायतà¥à¤°à¥€ जपà¥à¤¦à¥ˆà¤®à¤¾ वा शपथ खाà¤à¤¦à¥ˆà¤®à¤¾ कोही गंगापà¥à¤°à¤¸à¤¾à¤¦à¤¹à¤°à¥‚ सà¥à¤µà¤¤à¤ƒ शोषित–पीडितको पकà¥à¤·à¤§à¤° हà¥à¤¨à¥à¤› कसरी ? लीलालेखन अघिसमà¥à¤® राईको मूल पà¥à¤°à¤µà¥ƒà¤¤à¥à¤¤à¤¿ पà¥à¤°à¤—तिशीलता नै हो ।
लेखनमा अलिक नौलो पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— गरे, अलिकति कà¥à¤²à¤¿à¤·à¥à¤Ÿ बनाठ(उनका अनà¥à¤¸à¤¾à¤° सà¥à¤µà¤¤à¤ƒ बनेको) à¤à¤¨à¥à¤¦à¥ˆà¤®à¤¾ उनका पूरà¥à¤µà¤¾à¤°à¥à¤¦à¥à¤§à¤•ा उतà¥à¤•ृषà¥à¤Ÿ कथाहरूलाई अवमूलà¥à¤¯à¤¨ गरà¥à¤¨à¥à¤¹à¥à¤à¤¦à¥ˆà¤¨ । à¤à¥‹à¤²à¤¿ तपाईंले मारà¥à¤•à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦ छोडà¥à¤¨à¥à¤¹à¥‹à¤²à¤¾ रे, छोडà¥à¤¨à¥‡ मातà¥à¤°à¥ˆ होइन,मारà¥à¤•à¥à¤¸à¤µà¤¾à¤¦à¤•ो आलोचकै बनà¥à¤¨à¥à¤¹à¥‹à¤²à¤¾ रे (राजनीतिमा असमà¥à¤à¤µ केही छैन, बाबà¥à¤°à¤¾à¤®à¤²à¥‡ त छोडे), के तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤¬à¥‡à¤²à¤¾ तपाईंका ‘नयाà¤à¤˜à¤°â€™, ‘सà¥à¤–लन’ वा ‘गहà¥à¤à¤—ोरो अफà¥à¤°à¤¿à¤•ा’ले पनि –पà¥à¤°à¤—तिवाद–पà¥à¤°à¤—तिशीलता छोडà¥à¤›à¤¨à¥ ? छोडà¥à¤¦à¥ˆà¤¨à¤¨à¥à¥¤
राईले आफà¥à¤¨à¥‹ à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ लामो लेखमा वरà¥à¤¨à¤° कारà¥à¤² हाइजनबरà¥à¤•लाई केनà¥à¤¦à¥à¤°à¤µà¤¿à¤¨à¥à¤¦à¥à¤®à¤¾ राखी बहà¥à¤²à¤¤à¤¾à¤•ो वकालत गरेका छनॠ। राईले धारà¥à¤®à¤¿à¤•, जातीय र राजà¥à¤¯à¥€à¤¯ अठवैचारिक लगायत सबैखाले कटà¥à¤Ÿà¤°à¤¤à¤¾à¤•ो विरोधी à¤à¤à¤° गमà¥à¤à¥€à¤° तरà¥à¤• दिà¤à¤•ा छनॠयस लेखमा । बहà¥à¤²à¤¤à¤¾ सà¥à¤µà¥€à¤•ारà¥à¤¨à¥, धरà¥à¤®â€“जात–देशको आधारमा कसैलाई महानà¥-तà¥à¤šà¥à¤› देखà¥à¤¨à¥ कसरी पà¥à¤°à¤—तिशील हà¥à¤¨à¥ हो ?
र अनà¥à¤¤à¥à¤¯à¤®à¤¾, केही अघि चिनà¥à¤¤à¤• चैतनà¥à¤¯ मिशà¥à¤°à¤²à¥‡ चाहिà¤à¤¦à¥ˆà¤¨ कमà¥à¤¯à¥à¤¨à¤¿à¤¸à¥à¤Ÿ पारà¥à¤Ÿà¥€ à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ यहाà¤à¤²à¥‡ ‘चैतनà¥à¤¯à¤¸à¤¿à¤¤ संवादको औचितà¥à¤¯ छैन’ à¤à¤¨à¥‡à¤° संवाद अनà¥à¤¤à¥à¤¯à¤•ो घोषणा गरà¥à¤¨à¥à¤à¤à¤•ो छ । मलाई लागà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹, के के जाति अनà¥à¤¤à¥à¤¯, कहिले लेखकको अनà¥à¤¤à¥à¤¯, कहिले हà¥à¤à¤¦à¥ˆ नà¤à¤à¤•ो à¤à¤—वानà¥à¤•ो अनà¥à¤¤à¥à¤¯, कहिले इतिहासको अनà¥à¤¤à¥à¤¯, अनेक अनà¥à¤Ÿà¤¸à¤¨à¥à¤Ÿ अनà¥à¤¤à¥à¤¯à¤•ो शृंखला उतà¥à¤¤à¤° आधà¥à¤¨à¤¿à¤•तावादीहरूले मातà¥à¤° चलाउà¤à¤¦à¤¾ हà¥à¤¨à¥, तर सचà¥à¤šà¤¾ कमà¥à¤¯à¥à¤¨à¤¿à¤¸à¥à¤Ÿ पारà¥à¤Ÿà¥€ खोलà¥à¤¨ लागेका यहाà¤à¤²à¥‡ वाद–विवाद–पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤µà¤¾à¤¦, संवाद–संघरà¥à¤·à¤µà¤¿à¤¨à¤¾ कसà¥à¤¤à¥‹ पारà¥à¤Ÿà¥€ बनाउनॠहà¥à¤¨à¥‡ हो, शà¥à¤à¤•ामना छ।
अलà¥à¤ªà¤œà¥à¤žà¤¾à¤¨ र à¤à¤¾à¤µà¥à¤•ताले à¤à¤°à¤¿à¤à¤•ा यी à¤à¥à¤° पà¥à¤°à¤¶à¥à¤¨à¤®à¤¾ यहाà¤à¤²à¥‡ संवादको अनà¥à¤¤à¥à¤¯à¤•ो घोषणा पकà¥à¤•ै गरà¥à¤¨à¥à¤¹à¥à¤¨à¥‡ छैन, किनकि चैतनà¥à¤¯à¤²à¤—तà¥à¤¤à¥ˆ उही पतà¥à¤°à¤¿à¤•ामा आà¤à¤•ो केपी ओलीको कà¥à¤°à¤¾à¤®à¤¾ यहाà¤à¤²à¥‡ आपतà¥à¤¤à¤¿ जनाà¤à¤° ‘बोलौà¤â€™ à¤à¤¨à¥‡à¤° संवादको आहà¥à¤µà¤¾à¤¨ गरà¥à¤¨à¥à¤à¤à¤•ो थियो । चैतनà¥à¤¯ मिशà¥à¤°à¤œà¤¸à¥à¤¤à¥‹ गमà¥à¤à¥€à¤°à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ केपी ओलीजसà¥à¤¤à¥‹ जोकर संवादका लागि योगà¥à¤¯ à¤à¤à¤ªà¤›à¤¿ म महाजोकर त संवाद लागि à¤à¤¨à¥ˆ महायोगà¥à¤¯ à¤à¤‡à¤¹à¤¾à¤²à¥‡à¤ नि !
(from Nagarik)